Spaaknippels vervangen

ICE support

In een vorig bericht heb ik geschreven dat ik na verloop van tijd regelmatig werd geconfronteerd met los hangende spaken, zowel in het linker voorwiel als in het achterwiel. Steeds bleek dat de kop van de alu spaaknippel was afgebroken. Een aantal keren heb ik gebroken spaaknippels vervangen. Ook heb ik de spaakspanning van alle spaken verhoogd, maar waarschijnlijk was het al te laat want na vijf afgebroken spaaknippels viel me op dat sommige spaaknippels aan de smalle kant begonnen af te brokkelen. Hierdoor kreeg ik de indruk dat de gebruikte aluminium spaaknippels niet sterk genoeg waren. Bovendien vond ik dat de spaakspanning wel erg snel afnam. Op 2 jan 2011 heb ik dit gemeld bij ICE. Nadat ik had uitgelegd wat mijn rijstijl is, hoe lang en hoe zwaar ik ben, over welke soorten bestratingen ik rijd en onder welke omstandigheden, en werd vastgesteld dat dit allemaal binnen de perken was, leverde de daarop volgende email wisseling het volgende op:

1. het probleem van de afbrekende spaaknippels was bij ICE niet bekend, ik was de eerste die met dit probleem bij ze aanklopte;
2. ik kreeg het advies om de spaakspanning te verhogen, want hierdoor zouden de spaken beter op spanning blijven en zouden de spaaknippels niet meer afbreken;
3. nadat ik aangaf dat ik de alu spaaknippels niet meer vetrouwde, en ze allemaal ging vervangen door messing "DT pro lock standard" spaaknippels gaf de ICE medewerker aan dat:
   • de Vortex alu spaaknippels heeft om wat gewicht te besparen;
   • de Adventure en Sprint uitgerust zijn met messing spaaknippels;
   • mensen die lange tochten fietsen daar meestal een Adventure of Sprint voor gebruiken;
   • hij daarom verwachtte dat de messing DT pro lock spaaknippels het probleem zouden oplossen;
4. ik heb geadviseerd voor de ICE Vortex voortaan zelfborgende messing spaaknippels te gebruiken zoals "DT pro lock standard". Dat advies werd in overweging genomen;
5. In mijn email had ik ook aangegeven dat de velg van het achterwiel naar mijn idee bijna een centimeter te veel naar links zat. ICE gaf daarop aan dat het achterwiel niet paraplu wordt gespaakt omdat dit een sterker wiel oplevert. De velg zit hierdoor ongeveer 6mm links ten op zichte van het midden van de uitvaleinden. Het frame is hierop aangepast;
6. de betrokken ICE medewerkers waren zeer behulpzaam.

Aan de slag

Bij Rose Versand heb ik 120 zwarte DT Swiss Pro lock spaaknippels besteld, in de lengte 14mm en geschikt voor spaakschroefdraad Ø 2mm.

Bij 1820 km op de teller, ben ik begonnen met het vervangen van de spaaknippels. Om tijdens de klus geen last te hebben van de cassette op het achterwiel was mijn eerste stap het verwijderen van de cassette. Normaal een fluitje van een cent, maar nu was het ding niet van z'n plek te krijgen. Uiteindelijk heb ik de cassette moeten slopen. Het bleek dat de cassette zich als het ware had ingevreten in de freewheelbody.

Na dit oponthoud heb ik alle spaaknippels één voor één vervangen door nieuwe. Hierna heb ik nog een laatste groepsfoto gemaakt van (de resten van) de oude spaaknippels.

Alu spaaknippels na 1820 km

Doordat de velgen dubbelwandig zijn viel het in eerste instantie niet mee de nieuwe spaaknippels op hun plek te krijgen. Gelukkig kwam ik vrij snel op het idee om een hulpspaak te gebruiken. Door een nieuwe nippel eerst met z'n achterkant een stukje op de hulpspaak te draaien, is het hierna makkelijk de nippel door de velg te steken en op de spaak in het wiel te krijgen. Vervolgens heb ik alle spaaknippels even ver op de spaaknippels gedraaid.

Voor het spannen van de spaken en het richten van de wielen had ik de volgende hulpmiddelen al in huis:

Spaaksleutel

Wielrichtstandaard en centreerboog

Spaakspanningsmeter

Toen ik een voorwiel in de wielrichtstandaard (een Minoura Workman Pro) wilde hangen bleek dat niet zonder meer te kunnen. De assen van de voorwielen zijn te dik voor de Minoura. Ik heb dit opgelost door in de wielrichtstandaard een flinke M10 bout als as te gebruiken. De ruimte tussen deze "as" en de lagers heb ik opgevuld met 2 knel verloopsets van 12x10mm, gekocht bij de Praxis. Dat werkte goed, zie ook de onderstaande afbeeldingen. In die afbeeldingen zijn de knel verloopsets te herkennen aan hun goudkleurige kleur.


Het spannen van de spaken en richten van de wielen is voor een perfectionistische leek, zoals mijzelf, een tijdrovende klus. Mij kostte het ongeveer 4 uur per wiel. Omdat ICE had aangegeven dat het achterwiel niet paraplu gespaakt wordt, heb ik dat ook niet gedaan. Het voordeel hiervan is dat voor beide zijden van het achterwiel dezelfde spaakspanning gebruikt kan worden. Vanwege het niet-paraplu spaken heb ik voor het achterwiel de centreerboog links laten liggen (niet gebruikt dus). Voor het uitvoeren van deze klus heb ik gebruik gemaakt van de volgende informatie:

• http://www.m-gineering.nl/spaak.htm
• http://home.wxs.nl/~hawusten/wielenvlechten.htm
• http://www.myvoice.nl/quest/?page_id=55
• http://www.wtos.nl/index.php?content=werkplaats&item=richten
• http://www.velofilie.nl/wieltjes.htm

De spaakspanning heb ik ingeregeld met behulp van een Parktool TM-1, de spaken in de voorwielen met een gemiddelde waarde van 22, de spaken in het achterwiel met een gemiddelde waarde van 23. Uitgaande van een spaakdikte van 1,8 mm is dat 1110N voor de voorwielen en 1240N voor het achterwiel.

Ik moet zeggen dat ik de Parktool TM-1 een geweldig instrument vind dat zijn geld meer dan waard is. Ik heb namelijk niet het talent te zien, te voelen of te horen of spaken ongeveer dezelfde spaakspanning hebben, en wanneer de spaken voldoende zijn opgespannen. Met dit gereedschap is het me tot nu toe steeds weer gelukt sterke wielen te maken.

Km stand: 1820.

P.S. Dit bericht is achteraf gepubliceerd op 7-8-2011. Nu, ruim 5000 km verder, kan ik melden dat de wielen, inclusief alle spaaknippels en spaken, nog in een puike conditie verkeren.