Spaaknippels vervangen

ICE support

In een vorig bericht heb ik geschreven dat ik na verloop van tijd regelmatig werd geconfronteerd met los hangende spaken, zowel in het linker voorwiel als in het achterwiel. Steeds bleek dat de kop van de alu spaaknippel was afgebroken. Een aantal keren heb ik gebroken spaaknippels vervangen. Ook heb ik de spaakspanning van alle spaken verhoogd, maar waarschijnlijk was het al te laat want na vijf afgebroken spaaknippels viel me op dat sommige spaaknippels aan de smalle kant begonnen af te brokkelen. Hierdoor kreeg ik de indruk dat de gebruikte aluminium spaaknippels niet sterk genoeg waren. Bovendien vond ik dat de spaakspanning wel erg snel afnam. Op 2 jan 2011 heb ik dit gemeld bij ICE. Nadat ik had uitgelegd wat mijn rijstijl is, hoe lang en hoe zwaar ik ben, over welke soorten bestratingen ik rijd en onder welke omstandigheden, en werd vastgesteld dat dit allemaal binnen de perken was, leverde de daarop volgende email wisseling het volgende op:

1. het probleem van de afbrekende spaaknippels was bij ICE niet bekend, ik was de eerste die met dit probleem bij ze aanklopte;
2. ik kreeg het advies om de spaakspanning te verhogen, want hierdoor zouden de spaken beter op spanning blijven en zouden de spaaknippels niet meer afbreken;
3. nadat ik aangaf dat ik de alu spaaknippels niet meer vetrouwde, en ze allemaal ging vervangen door messing "DT pro lock standard" spaaknippels gaf de ICE medewerker aan dat:
   • de Vortex alu spaaknippels heeft om wat gewicht te besparen;
   • de Adventure en Sprint uitgerust zijn met messing spaaknippels;
   • mensen die lange tochten fietsen daar meestal een Adventure of Sprint voor gebruiken;
   • hij daarom verwachtte dat de messing DT pro lock spaaknippels het probleem zouden oplossen;
4. ik heb geadviseerd voor de ICE Vortex voortaan zelfborgende messing spaaknippels te gebruiken zoals "DT pro lock standard". Dat advies werd in overweging genomen;
5. In mijn email had ik ook aangegeven dat de velg van het achterwiel naar mijn idee bijna een centimeter te veel naar links zat. ICE gaf daarop aan dat het achterwiel niet paraplu wordt gespaakt omdat dit een sterker wiel oplevert. De velg zit hierdoor ongeveer 6mm links ten op zichte van het midden van de uitvaleinden. Het frame is hierop aangepast;
6. de betrokken ICE medewerkers waren zeer behulpzaam.

Aan de slag

Bij Rose Versand heb ik 120 zwarte DT Swiss Pro lock spaaknippels besteld, in de lengte 14mm en geschikt voor spaakschroefdraad Ø 2mm.

Bij 1820 km op de teller, ben ik begonnen met het vervangen van de spaaknippels. Om tijdens de klus geen last te hebben van de cassette op het achterwiel was mijn eerste stap het verwijderen van de cassette. Normaal een fluitje van een cent, maar nu was het ding niet van z'n plek te krijgen. Uiteindelijk heb ik de cassette moeten slopen. Het bleek dat de cassette zich als het ware had ingevreten in de freewheelbody.

Na dit oponthoud heb ik alle spaaknippels één voor één vervangen door nieuwe. Hierna heb ik nog een laatste groepsfoto gemaakt van (de resten van) de oude spaaknippels.

Alu spaaknippels na 1820 km

Doordat de velgen dubbelwandig zijn viel het in eerste instantie niet mee de nieuwe spaaknippels op hun plek te krijgen. Gelukkig kwam ik vrij snel op het idee om een hulpspaak te gebruiken. Door een nieuwe nippel eerst met z'n achterkant een stukje op de hulpspaak te draaien, is het hierna makkelijk de nippel door de velg te steken en op de spaak in het wiel te krijgen. Vervolgens heb ik alle spaaknippels even ver op de spaaknippels gedraaid.

Voor het spannen van de spaken en het richten van de wielen had ik de volgende hulpmiddelen al in huis:

Spaaksleutel

Wielrichtstandaard en centreerboog

Spaakspanningsmeter

Toen ik een voorwiel in de wielrichtstandaard (een Minoura Workman Pro) wilde hangen bleek dat niet zonder meer te kunnen. De assen van de voorwielen zijn te dik voor de Minoura. Ik heb dit opgelost door in de wielrichtstandaard een flinke M10 bout als as te gebruiken. De ruimte tussen deze "as" en de lagers heb ik opgevuld met 2 knel verloopsets van 12x10mm, gekocht bij de Praxis. Dat werkte goed, zie ook de onderstaande afbeeldingen. In die afbeeldingen zijn de knel verloopsets te herkennen aan hun goudkleurige kleur.


Het spannen van de spaken en richten van de wielen is voor een perfectionistische leek, zoals mijzelf, een tijdrovende klus. Mij kostte het ongeveer 4 uur per wiel. Omdat ICE had aangegeven dat het achterwiel niet paraplu gespaakt wordt, heb ik dat ook niet gedaan. Het voordeel hiervan is dat voor beide zijden van het achterwiel dezelfde spaakspanning gebruikt kan worden. Vanwege het niet-paraplu spaken heb ik voor het achterwiel de centreerboog links laten liggen (niet gebruikt dus). Voor het uitvoeren van deze klus heb ik gebruik gemaakt van de volgende informatie:

• http://www.m-gineering.nl/spaak.htm
• http://home.wxs.nl/~hawusten/wielenvlechten.htm
• http://www.myvoice.nl/quest/?page_id=55
• http://www.wtos.nl/index.php?content=werkplaats&item=richten
• http://www.velofilie.nl/wieltjes.htm

De spaakspanning heb ik ingeregeld met behulp van een Parktool TM-1, de spaken in de voorwielen met een gemiddelde waarde van 22, de spaken in het achterwiel met een gemiddelde waarde van 23. Uitgaande van een spaakdikte van 1,8 mm is dat 1110N voor de voorwielen en 1240N voor het achterwiel.

Ik moet zeggen dat ik de Parktool TM-1 een geweldig instrument vind dat zijn geld meer dan waard is. Ik heb namelijk niet het talent te zien, te voelen of te horen of spaken ongeveer dezelfde spaakspanning hebben, en wanneer de spaken voldoende zijn opgespannen. Met dit gereedschap is het me tot nu toe steeds weer gelukt sterke wielen te maken.

Km stand: 1820.

P.S. Dit bericht is achteraf gepubliceerd op 7-8-2011. Nu, ruim 5000 km verder, kan ik melden dat de wielen, inclusief alle spaaknippels en spaken, nog in een puike conditie verkeren.

Voorwiellagers vervangen

ICE support

Na vijf weken met sneeuw en pekel merkte ik dat er veel speling in de voorwiellagers zat. Op 9 jan 2011 heb ik dit bij ICE gemeld. Ik heb aangegeven dat ik dacht dat de speling een gevolg was van de vele pekel. Daarnaast heb ik gevraagd om een uitleg hoe ik de lagers kon vervangen, en of er een mogelijkheid is om de lagers beter te beschermen. Bijzonderheden uit deze email wisseling:

1. ook volgens ICE zijn zout water en lagers geen vrienden;
2. ICE stuurde me een uitleg over de wijze waarop de lagers vervangen kunnen worden, geïllustreerd met foto's;
3. ICE bood aan om vervangende lagers te sturen als ik ze niet ergens anders te pakken kon krijgen;
4. de onderstaande foto's van de oude lagers zorgden voor een schokreactie bij de betreffende ICE medewerker, vanwege de staat waarin de lagers bleken te verkeren. Hij leefde in de veronderstelling dat de lagers redelijk goed beschermd waren;
5. ICE adviseerde de lagers in de winter af te dekken met een laagje vet. Dit vetlaagje werkt als een extra waterafstotende laag;
6. de betrokken ICE medewerkers stelden zich heel klantvriendelijk op.

Aan de slag

Bij www.detechnoshop.nl heb ik nieuwe lagers besteld, vier stuks SKF 6001-2RSL.

Bij 1820km op de teller heb ik de voorwiellagers vervangen met hulp van de van ICE ontvangen instructies en foto's. Het nu volgende is dan ook een vrije vertaling daarvan, de foto's met Engelse teksten zijn van ICE afkomstig.

Om de voorwiellagers te verwijderen heb je een middelgrote platte schroevendraaier en een kunststof hamer nodig. Verder is het handig om te weten dat zich tussen de voorwiellagers een spacer bevindt.


Voor het verwijderen van het eerste lager van een voorwiel steek je de schroevendraaier door het gat van het voorliggende lager en de spacer, druk zonodig de spacer een beetje opzij en zet de schroevendraaier op de binnenring van het lager aan de andere kant van het wiel. Tik met de hamer op de schroevendraaier tot het lager in beweging komt. Verplaats de schroevendraaier af en toe en tik met de hamer tot het lager uit het wiel komt. Het verwijderen van het tweede lager gaat op dezelfde manier, maar makkelijker omdat er geen lager en spacer meer in de weg zitten.

Na afloop heb ik de stofkapjes van de lagers verwijderd. De lagers zagen er ondanks hun jeugdige leeftijd beroerd uit:


Voor het installeren van de lagers heb je een stuk buis nodig met een iets kleinere diameter dan die van de de lagers. Zelf heb ik hiervoor een oude bougiesleuteldop gebruikt. Leg het wiel op een stevige tafel, een workmate is ook goed. ICE beschrijft hoe je het met een hamer het lager met rustige klappen naar de plaats van bestemming kunt slaan. Het is de kunst om het lager recht naar beneden te slaan. Voor het monteren van het tweede lager niet vergeten eerst de spacer terug te plaatsen!


Zelf heb ik er voor gekozen de lagers in te persen met behulp van een stuk draadeind, moeren, ringen en bougiesleuteldop. Zie de onderstaande foto's. Door het aandraaien van de moeren wordt het betreffende lager op zijn plek gedrukt. En ook met deze methode geldt: niet vergeten voor het monteren van het tweede lager eerst de spacer terug te plaatsen!


Weer wat geleerd. Het vervangen van de voorwiellagers is namelijk prima gelukt. De volgende klus is het vervangen van de spaaknippels...

Km stand: 1820.

P.S. Dit bericht is achteraf gepubliceerd op 6-8-2011.

Winter 2010/2011

Een overzichtje van mijn ervaringen met de ICE Vortex 1 - 700 in de winter van 2010/2011.

"Winterbanden". Het vervangen of plakken van lekke banden is geen hobby van me, zeker als dit moet gebeuren in koude, natte en/of donkere omstandigheden. Daarom heb ik na de eerste sneeuwvoorspellingen de Kojaks vervangen door Schwalbe Marathon Plus banden. De Marathon Plus heeft een goede reputatie op het gebied van lekbestendigheid, daarnaast geeft het profiel van de Marathon Plus net wat extra grip bij sneeuw en ijs. Helaas hebben deze banden ook de reputatie dat ze een nadelige invloed hebben op de acceleratie en de snelheid. Zie bijvoorbeeld de ervaringen van andere ligfietsers op http://www.ligfiets.net met de Schwalbe Marathon Plus 35-406 en 35-559. Beide reputaties kan ik bevestigen. Tijdens de afgelopen winter heb ik geen lekke banden gehad, maar het accelereren verliep moeizamer en de kruissnelheid ging naar mijn inschatting met ongeveer 2 km/u omlaag.

17-12-2010 - na een woon-werkrit (1)

Sneeuw. Ook in deze regio is de afgelopen winter veel sneeuw gevallen. Behoudens een weekje vakantie tussen Kerst en Oud en Nieuw heb ik de hele winter door gefietst, dus ook door de sneeuw. Toen ik de ligfiets nog had pakte ik bij gladheid mijn mountainbike. Deze winter heb ik de mountainbike niet gebruikt. Vergeleken met de MTB lijkt het fietsen met de trike door de sneeuw zwaarder te gaan. Met de MTB kun je vaak in een bestaand spoor rijden, terwijl je met de trike vaak een aantal nieuwe sporen aan het maken bent. En naarmate het maken van die sporen meer energie kost en/of de gladheid toeneemt gaat het achterwiel van de trike steeds meer doorslippen. In extreme gevallen liep de snelheid hierdoor terug tot een krappe 10 km/u, en incidenteel moesten bruggetjes en plekken met veel sneeuw lopend bedwongen worden. Het voordeel van de trike is natuurlijk weer dat je geen energie hoeft te steken in het overeind blijven.

17-12-2010 - na een woon-werkrit (2)

Schoonmaken en smeren. Na een rit over gepekelde, natte wegen is het zaak de fiets zo snel mogelijk en zoveel mogelijk van pekel te ontdoen, de ketting schoon te spoelen, te drogen en weer te smeren. Afgelopen winter heb ik dat vaak moeten doen, zo vaak dat ik voor het schoonmaken een Gardena drukspuit heb aangeschaft. Handig om de ketting en rest van de trike gericht schoon te spuiten zonder dat direct alle smeermiddelen in het putje wegspoelen.

AVID BB7 schijfremmen. Uit ervaring wist ik dat de AVID BB7 schijfremmen behoorlijk gevoelig zijn voor de inwerking van pekel. Ze zaten namelijk ook op mijn Nazca Fuego. Met name de zuiger die schuil gaat achter de grote rode verstelknop heeft de neiging door de inwerking van pekel vast te "rotten". Aangroei als gevolg van oxidatie en andere narigheid zorgt er bovendien voor dat de brake pads steeds vaker aanlopen. Om problemen te voorkomen heb ik de remklauwen en de zuigers deze winter twee keer gedemonteerd en schoon gemaakt. Door de schroefraad van de genoemde zuiger bij het monteren van montagevet te voorzien blijven de remmen goed verstelbaar.

Kabels. Het is een aantal keren voorgekomen dat ik ’s morgens de trike pakte en dat één of meerdere rem- of schakelgrepen nauwelijks in beweging te krijgen waren. De oorzaak was bevriezing van vocht in de kabels. Door de kabels met de hand wat heen en weer te bewegen lukte het steeds om de remkabels weer gangbaar te maken. Hetzelfde euvel deed zich voor bij de kabel van de achterderailleur. Het gangbaar maken van deze kabel bleek soms niet of soms maar voor een deel mogelijk, waardoor ik in die gevallen met een gereduceerd aantal versnellingen moest vertrekken. Met de voorderailleur kon ik het gemis van de weggevallen versnellingen redelijk opvangen, en meestal kwamen er gaandeweg weer extra versnellingen beschikbaar.

De buitenkabel van de schakelkabel van de achterderailleur bestond in eerste instantie uit twee delen, onderbroken door een stukje zonder buitenkabel. Om het binnendringen van vocht en viezigheid tegen te gaan heb ik deze losse delen na een tijdje vervangen door een buitenkabel uit één stuk, en heb ik het uiteinde bij de achterderailleur voorzien van een sealing.

Draaiverstellers. Het schakelen bleek ook bemoeilijkt te worden doordat de SRAM X5 draaiverstellers niet meer soepel te verstellen waren. Wat me opviel was dat het gaatje voor de doorvoer van de binnenkabel, dat bij een MTB aan de zijkant van de versteller zit, door de positie van deze verstellers op het stuur van de trike aan de bovenkant zit. Hierdoor kan er gemakkelijk water en viezigheid in de verstellers lopen. Daarom heb ik verstellers via die gaatjes ingespoten met siliconenspray waarna ik de gaatjes heb afgesloten met een plugje. Het hielp wel iets, maar van soepel schakelen was pas sprake zodra de temperatuur weer boven de nul graden uitkwam.

Spaaknippels. Na verloop van tijd werd ik regelmatig geconfronteerd met los hangende spaken, zowel in het linker voorwiel als in het achterwiel. Steeds bleek dat de kop van de alu spaaknippel was afgebroken. Een aantal keren heb ik gebroken spaaknippels vervangen. Een lastig werkje, want: wiel uit de fiets halen, band er af, velglint los, spaaknippel er op, spaak op spanning brengen, velglint weer vast, band er op, oppompen en het wiel weer in de fiets plaatsen. Ook heb ik de spaakspanning van alle spaken verhoogd, maar waarschijnlijk was het al te laat want na vijf afgebroken spaaknippels viel me op dat sommige spaaknippels aan de smalle kant begonnen af te brokkelen.

gebroken spaaknippels

Ik had de indruk dat de gebruikte aluminium spaaknippels niet sterk genoeg waren en dat de spaakspanning te snel daalde. Om een lang verhaal kort te maken: halverwege januari - na 1820 km - had ik geen vertrouwen meer in de alu spaaknippels en heb ik ze allemaal vervangen door zelfborgende "DT pro lock standard" spaaknippels van messing. Binnenkort meer hierover op deze blog ...

voorwiellagers na demontage

Voorwiellagers. Na vijf weken met sneeuw en pekel merkte ik dat er veel speling in de voorwiellagers zat. Bij mijn ICE Vortex zijn die lagers niet afgeschermd. Blijkbaar waren de sealings van de lagers zelf niet in staat de pekel volledig buiten de deur te houden, want toen ik ze verving bleek dat ze volledig verroest waren. De voorwiellagers heb ik tegelijk met de spaaknippels vervangen. Wordt vervolgd ...

Stangkoplagers. Half februari bleek er een behoorlijke speling te zitten in de stangkoplagers van het stuur. Een maand later, bij km stand 3344, heb ik de stangkoppen vervangen. Meer over dit onderwerp in een volgend bericht op deze blog ...

ICE support. Over de problemen met de spaaknippels, voorwiellagers en stangkoppen heb ik vrij uitgebreide email contacten gehad met ICE. Het viel me op dat mijn klachten, adviezen en vragen serieus werden behandeld. In het geval van de stangkoppen stuurde ICE me na de probleemmelding zelfs direct een nieuw setje toe.

Resumé. Het fietsen met de trike in winterse omstandigheden is, hoewel soms zwaar, voor mij goed mogelijk gebleken. Mijn ICE Vortex bleek af fabriek niet helemaal klaar te zijn voor een stevige winter. De problemen met de spaaknippels, voorwiellagers en stangkoppen zijn in dat opzicht illustratief. De problemen met de vast gevroren kabels zijn denk ik van algemene aard, hoewel ik dit soort problemen nooit zo sterk ervaren heb als op de trike. Toch eens kijken of daar oplossingen voor zijn.

P.S. Dit bericht is achteraf gepubliceerd op 5-8-2011.